Ngày 24/6/2024 đánh dấu một mốc son quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt Nam với việc Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, mở đường cho sự ra đời của Tòa án chuyên trách về Sở hữu Trí tuệ (SHTT). Đây được xem là giải pháp đột phá, đáp ứng yêu cầu cấp bách trong việc giải quyết tranh chấp SHTT ngày càng gia tăng về số lượng và phức tạp về bản chất, đồng thời thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc nâng cao năng lực thực thi quyền SHTT theo các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.
Thực tế cho thấy, việc các tòa án địa phương và cấp cao phải thụ lý đa dạng các vụ án, chưa có sự chuyên môn hóa sâu về SHTT đã dẫn đến nhiều bất cập. Việc đào tạo thẩm phán về luật SHTT còn hạn chế, dẫn đến sự thiếu nhất quán trong các phán quyết, kéo dài thời gian giải quyết vụ việc và làm giảm hiệu quả bảo vệ quyền SHTT.
Thực trạng bức thiết đòi hỏi Tòa án chuyên trách về SHTT
Theo báo cáo tổng kết Chương trình 168 năm 2023 của Bộ Khoa học và Công nghệ, mặc dù số vụ vi phạm SHTT bị xử lý hành chính đã tăng lên đáng kể, nhưng số vụ việc được đưa ra xét xử còn rất khiêm tốn so với tổng số vụ việc. Năm 2023, trong số 644 vụ vi phạm SHTT bị xử lý hành chính, chỉ có 16 vụ truy cứu trách nhiệm hình sự và khoảng một chục vụ tranh chấp được giải quyết thông qua tố tụng. Điều này cho thấy nhu cầu cấp thiết phải có một cơ quan tài phán chuyên trách để giải quyết hiệu quả các tranh chấp SHTT ngày càng gia tăng.
Những tác động tích cực từ Tòa án SHTT
Sự ra đời của Tòa án SHTT được kỳ vọng sẽ tạo ra những thay đổi tích cực trên nhiều phương diện:
- Nâng cao chất lượng xét xử: Với đội ngũ thẩm phán có chuyên môn sâu về SHTT, Tòa án SHTT sẽ đảm bảo tính nhất quán, chính xác và kịp thời trong các phán quyết, góp phần nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền SHTT.
- Giảm tải áp lực cho hệ thống tòa án: Việc thành lập tòa án chuyên trách giúp giảm tải áp lực cho các tòa án hiện tại, đồng thời tạo điều kiện để các thẩm phán khác tập trung giải quyết các vụ việc thuộc lĩnh vực chuyên môn của mình.
- Thúc đẩy hoạt động tố tụng SHTT: Sự xuất hiện của Tòa án SHTT sẽ tạo niềm tin cho các chủ sở hữu quyền trong việc bảo vệ quyền lợi của mình, khuyến khích họ chủ động đưa vụ việc ra tòa án để giải quyết, qua đó nâng cao nhận thức xã hội về tầm quan trọng của quyền SHTT.
- Hoàn thiện hệ thống pháp luật: Việc thành lập Tòa án SHTT cũng là cơ hội để hoàn thiện hệ thống pháp luật về SHTT, tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi cho hoạt động sáng tạo và đổi mới.
- Thực hiện các cam kết quốc tế: Tòa án SHTT thể hiện nỗ lực của Việt Nam trong việc thực thi các cam kết quốc tế về bảo hộ quyền SHTT, góp phần nâng cao uy tín và vị thế của đất nước trên trường quốc tế.
Lời khuyên cho các chủ sở hữu quyền SHTT
Trong bối cảnh Tòa án SHTT sắp được thành lập, các chủ sở hữu quyền cần chủ động cập nhật thông tin về những thay đổi trong hệ thống pháp luật và thủ tục tố tụng liên quan đến SHTT. Việc tìm hiểu và tận dụng các cơ chế bảo vệ quyền SHTT mới sẽ giúp các chủ sở hữu quyền bảo vệ hiệu quả quyền lợi của mình, đồng thời khai thác hiệu quả các giá trị do quyền SHTT mang lại.
