Quyền sở hữu trí tuệ là nền tảng bảo vệ giá trị sáng tạo, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của kinh tế, khoa học và nghệ thuật. Trong một thế giới nơi ý tưởng là tài sản quý giá, hiểu rõ các quy định pháp lý giúp cá nhân, doanh nghiệp khai thác quyền lợi hợp pháp và tránh rủi ro pháp lý. Từ bản quyền, nhãn hiệu, sáng chế đến kiểu dáng công nghiệp, mỗi loại tài sản trí tuệ đều có quy định riêng nhằm đảm bảo tính công bằng và bảo vệ chủ sở hữu. Cùng Monday VietNam tìm hiểu chi tiết về quyền sở hữu trí tuệ và các quy định quan trọng trong bài viết sau.
Quyền sở hữu trí tuệ là gì?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022 (sau đây gọi tắt là Luật Sở hữu trí tuệ) thì quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ, bao gồm quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng.
Như vậy, có thể thấy quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ, bao gồm 03 nhóm quyền:
– Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Quyền liên quan đến quyền tác giả (sau đây gọi là quyền liên quan) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.
– Quyền sở hữu công nghiệp là quyền của tổ chức, cá nhân đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý, bí mật kinh doanh do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu và quyền chống cạnh tranh không lành mạnh.
– Quyền đối với giống cây trồng là quyền của tổ chức, cá nhân đối với giống cây trồng mới do mình chọn tạo hoặc phát hiện và phát triển hoặc được hưởng quyền sở hữu.
Đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ
Đối với từng nhóm quyền sở hữu trí tuệ sẽ có các đối tượng quyền tương ứng, cụ thể:
– Đối tượng quyền tác giả bao gồm tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; đối tượng quyền liên quan đến quyền tác giả bao gồm cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.
– Đối tượng quyền sở hữu công nghiệp bao gồm sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, bí mật kinh doanh, nhãn hiệu, tên thương mại và chỉ dẫn địa lý.
– Đối tượng quyền đối với giống cây trồng là vật liệu nhân giống và vật liệu thu hoạch.
Những hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ hiện nay
Theo quy định tại Điều 211 Luật Sở hữu trí tuệ, những hành vi sau bị xem là xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và bị xử phạt vi phạm hành chính:
Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây thiệt hại cho tác giả, chủ sở hữu, người tiêu dùng hoặc cho xã hội. Một vài ví dụ như:
Các hành vi xâm phạm quyền tác giả và quyền liên quan:
- Sao chép, phân phối, trưng bày, truyền đạt tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
- Làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
- Sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.
- Sản xuất, kinh doanh, phân phối bản ghi âm, ghi hình chương trình biểu diễn mà không được phép của chủ sở hữu quyền liên quan.
- Phát sóng, truyền đạt đến công chúng chương trình phát sóng mà không được phép của tổ chức phát sóng
Các hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp:
- Sử dụng dấu hiệu trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu được bảo hộ cho hàng hóa, dịch vụ trùng hoặc tương tự.
- Sản xuất, buôn bán hàng hóa mang nhãn hiệu giả mạo.
- Sao chép, sử dụng sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mà không được phép của chủ sở hữu.
- Sử dụng chỉ dẫn địa lý mà không được phép của tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý hoặc sử dụng chỉ dẫn địa lý không đúng tính chất, chất lượng đặc thù của sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý.
- Tiết lộ, sử dụng thông tin bí mật kinh doanh mà không được phép của chủ sở hữu…
Các hành vi xâm phạm quyền đối với giống cây trồng:
- Sản xuất, buôn bán vật liệu nhân giống của giống cây trồng được bảo hộ mà không được phép của chủ bằng bảo hộ giống cây trồng.
- Sử dụng tên giống cây trồng trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn với tên của giống cây trồng đã được bảo hộ…
– Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ quy định tại Điều 213 của Luật này hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này.
– Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ tem, nhãn hoặc vật phẩm khác mang nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý giả mạo hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này.
Và theo quy định tại Điều 211 Luật Sở hữu trí tuệ, cá nhân, pháp nhân thương mại thực hiện hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
>>>>> Xem thêm bài viết: Xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ
Mặc dù quyền sở hữu trí tuệ mang lại nhiều lợi ích, nhưng chúng ta đang phải đối mặt với những thách thức không nhỏ trong thời đại công nghệ số. Việc bảo vệ sở hữu trí tuệ trong môi trường trực tuyến đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia, các tổ chức và từng cá nhân. Hãy chủ động bảo vệ tài sản trí tuệ của bạn, liên hệ ngay với Monday VietNam khi bạn cần tư vấn và hỗ trợ các vấn đề liên quan đến Sở hữu trí tuệ nhé.
