Ngoài các yếu tố về tiện ích, chất lượng sản phẩm, dịch vụ để làm nên cốt lõi của một thương hiệu thì ngày nay, với xu hướng kinh doanh gắn tên tuổi của cá nhân, tổ chức được nhiều sự quan tâm của công chúng như giới nghệ sĩ, doanh nhân thì không khó để nhận thấy “tên tuổi người nổi tiếng là một trong các yếu tố tạo nên niềm tin của công chúng về một thương hiệu”. Vì thế mà không ít thắc mắc đã được nêu ra liên quan đến việc “Người có tên tuổi nổi tiếng có cần đăng ký bảo hộ tên thương hiệu không?
Trong thời đại mà truyền thông được khai thác mạnh mẽ và áp dụng cho mọi lĩnh vực trong đời sống thì việc xây dựng thương hiệu sản phẩm, dịch vụ gắn tên người nổi tiếng rất dễ dàng để tiếp cận với công chúng. Nhận thức được điều đấy, không ít những người nổi tiếng trong giới nghệ sĩ, doanh nhân, tổ chức có tiếng, có tầm ảnh hưởng đã và đang đăng ký bảo hộ thương hiệu của bản thân để bảo vệ tuyệt đối thương hiệu gắn với sản phẩm, dịch vụ của mình cũng như đảm bảo không có hành vi sử dụng ngang nhiên tên tuổi của mình để kinh doanh trục lợi.
Vậy tên người nổi tiếng được bảo hộ dưới dạng nào?
Chúng ta thường được nghe về từ “thương hiệu” để chỉ một “cái tên” gắn liền với một nhân vật (thương hiệu cá nhân) hay một hàng hóa, dịch vụ (thương hiệu sản phẩm/dịch vụ) mang những nét đặc trưng riêng được rộng rãi công chúng biết đến. Tuy nhiên, đây không phải là thuật ngữ được quy định trong Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung 2009 (sau đây gọi là Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành) mà chỉ là thuật ngữ thông thường. Thay vào đó, Luật này chỉ quy định về “nhãn hiệu” với các điều kiện để xác định một dấu hiệu được bảo hộ với danh nghĩa nhãn hiệu (theo Điều 72, 74).
Thế nên, khi người có tên tuổi nổi tiếng muốn bảo hộ tên tuổi của mình thì có thể thực hiện việc “đăng ký bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa/dịch vụ” theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành. Trong đó, tên thương hiệu của họ phải được đăng ký gắn với ít nhất là 1 nhóm trong tổng số 45 nhóm hàng hóa/ dịch vụ được đăng ký bảo hộ nhãn hiệu để có thể xác định được tên thương hiệu của họ được bảo hộ trong phạm vi và lĩnh vực nào.
Câu hỏi đặt ra là: tại sao người có tên tuổi nổi tiếng nên đăng ký bảo hộ tên thương hiệu?
Mặc dù người nổi tiếng có tên tuổi được đông đảo công chúng biết đến, thậm chí là toàn thế giới, song, “sự nổi tiếng” này của họ không làm cho thương hiệu cá nhân của họ đương nhiên được nhà nước bảo hộ, cụ thể: Điều 73.3 Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành quy định một trong các trường hợp không được bảo hộ với danh nghĩa nhãn hiệu: “Dấu hiệu trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với tên thật, biệt hiệu, bút danh, hình ảnh của lãnh tụ, anh hùng dân tộc, danh nhân của Việt Nam, nước ngoài”.
Vì không được ghi nhận là đối tượng được “bảo hộ đương nhiên” để làm đối chứng với các dấu hiệu trùng hoặc tương tự, nên trong trường hợp những người có tên tuổi nổi tiếng không đăng ký bảo hộ tên thương hiệu của mình thì sẽ không được pháp luật bảo vệ. Đồng nghĩa với việc các cá nhân, tổ chức khác vẫn có quyền nộp đơn đăng ký bảo hộ nhãn hiệu với tên thật, bút danh, biệt hiệu, nghệ danh,…của những người có tên tuổi nổi tiếng mà không bị xem là hành vi xâm phạm.
Những minh chứng về việc đăng ký bảo hộ tên thương hiệu của người nổi tiếng
Ở nước ngoài, những nhân vật có tên tuổi nổi tiếng đã chú trọng vấn đề bảo hộ tên thương hiệu của mình từ rất sớm, từ các ca sĩ, người mẫu, diễn viên cho đến các doanh nhân nổi tiếng, các chính trị gia. Trong đó không thể không kể đến nữ ca sĩ Taylor Swift, người đã đăng ký bảo hộ tên “Taylor Swift” từ năm 2007 hay nữ diễn viên Holly Wood lấy tên Paris Hiton của mình để đăng ký bảo hộ độc quyền thương hiệu cho các sản phẩm như mỹ phẩm, nước hoa, sữa tắm của nhóm 3,.. Đặc biệt là sự đầu tư mạnh mẽ trong việc bảo vệ từ cái tên “Trump” của cựu tổng thống Mỹ Donald Trump với hơn 300 đơn đăng ký trên khắp thế giới và và bao gồm rất nhiều nhóm hàng hóa/dịch vụ trong tổng 45 nhóm hàng hóa/dịch vụ có thể đăng ký bảo hộ nhãn hiệu.
>>> Lợi ích việc tra cứu khi đăng ký nhãn hiệu
Đó là ở các nước, tại Việt Nam hiện nay, nhiều nghệ sĩ cũng đã coi việc đăng ký bảo hộ tên thương hiệu là cách tối ưu để bảo vệ tên tuổi của mình trong hoạt động nghê thuật, vì họ có tầm ảnh hưởng và thu hút nhiều sự quan tâm từ công chúng.
Là một cái tên “không tuổi” với thời gian hoạt động nghệ thuật dày dặn, Mỹ Tâm không chỉ nổi tiếng ở trong nước mà còn nhận nhiều sự quan tâm ở các nước bạn. Vì thế, ca sĩ Mỹ Tâm được xem là một minh chứng tiêu biểu vì đã rất quyết liệt trong việc đăng ký bảo hộ tên “Mỹ Tâm” của mình. Thương hiệu “Mỹ Tâm” được cô đăng ký bảo hộ trong các lĩnh vực hoạt động nghệ thuật, biểu diễn, tổ chức sự kiện,… cũng như nhãn hiệu thời trang nữ do cô thành lập vào năm 2012. Bên cạnh đó, còn có nữ ca sĩ trẻ Miu Lê cũng đăng ký bảo hộ nhãn hiệu “Miu Le” cho lĩnh vực biểu diễn, sản xuất âm nhạc, thu âm, băng đĩa,…
Đặc biệt, với xu hướng các nghệ sĩ lấn sân sang lĩnh vực kinh doanh nhiều như hiện nay thì việc đăng ký bảo hộ thương hiệu của họ không chỉ có cái tên, nghệ danh hoạt động nghệ thuật mà còn bao gồm “biệt danh”, “câu phát ngôn quốc dân” hay những sản phẩm, sự kiện gắn với riêng họ, chẳng hạn:
- Biệt danh “Mười Khó” – tên nhân vật trong vở kịch Mười Khó làm nên tên tuổi của nghệ sĩ Trường Giang, được anh dùng đăng ký bảo hộ cho thương hiệu “Cơm quê Mười Khó” trong nhóm dịch vụ nhà hàng, ăn uống;
- Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng với biệt danh “Mr Đàm” cũng đã đăng ký bảo hộ chữ “MR DAM” cho các nhóm về dịch vụ nhà hàng ăn uống, chăm sóc sắc đẹp, quần áo, phụ kiện,..;
- Nghệ sĩ hài Việt Hương với cái tên gần gũi “Hương Thị”, đây cũng chính là thương hiệu mỹ phẩm do công ty của nữ nghệ sĩ tự sản xuất, phân phối và đã được công ty của cô đăng ký bảo hộ nhãn hiệu năm 2018,…
Như vậy, đối với những người có tên tuổi nổi tiếng, yếu tố làm nên sự thành công rất lớn của họ là xây dựng và bảo vệ được thương hiệu cá nhân của mình, mà cụ thể là cái tên được công chúng biết đến. Trong đó, với xu hướng thương mại hóa các thương hiệu cá nhân, việc những người nổi tiếng đăng ký bảo hộ tên thương hiệu dưới dạng đăng ký bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa/dịch vụ là một điều rất cần thiết để đảm bảo các sản phẩm, dịch vụ do mình cung cấp được bảo vệ tuyệt đối, cũng như tránh cho tên thương hiệu của mình bị các cá nhân, tổ chức khác đăng ký và sử dụng, ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế và uy tín của bản thân.
Minh Thư
©Monday VietNam
